Dotyk – pierwszy kanał komunikacji z Twoim dzieckiem

DOTYK – PIERWSZY KANAŁ KOMUNIKACJI Z TWOIM DZIECKIEM

Już chwilę po narodzinach trzymałaś dziecko w ramionach. Dzięki temu maluch czuł się bezpiecznie. Czuł, że leży tuż przy mamusi, a jak jest mama, to jest dobrze. Odtąd zaczęliście uczyć się komunikować poprzez dotyk. Ale czy to jest właśnie ten pierwszy moment, kiedy nawzajem się czuliście?

Otóż nie. Dotyk to zmysł, który rozwija się jako pierwszy w życiu płodowym, bo już od 8. tygodnia ciąży. Od tego momentu maluch zaczyna zbierać całą masę wrażeń dotykowych, by w okolicy 5. miesiąca ciąży zacząć dawać mamie znać o swoim położeniu. Zwykle najpierw ledwo wyczuwalnie, niczym motyl latający w brzuchu, by potem odzywać się, no cóż… soczystymi kopniakami w żebra. Pewnie pamiętasz to pierwsze muśnięcie, pierwsze wzruszenie, które dało początek komunikacji między Wami. Często to właśnie moment, gdy zaczęliście mówić, czytać, głaskać, czy puszczać muzykę do brzucha. Ale to nie jest tak, że sygnał idzie tylko w jedną stronę. Dziecko też wysyła komunikaty. Tak, to właśnie były pierwsze Wasze rozmowy.

Po porodzie na dziecko czeka ogrom bodźców do oswojenia, również tych dotykowych. Niektóre nieco przypominają kojące warunki z macicy, inne są mniej przyjemne. Właśnie te pierwsze doznania tworzą bazę dla dalszego rozwoju i kształtowania się wrażliwości dotykowej, umiejętności ruchowych, poznawania otaczającego świata, ale również dla zdrowia i dobrego samopoczucia. To właśnie dzięki kontaktowi przez dotyk niemowlęta czują się bezpiecznie, uspokajają się, a także są gotowe tworzyć więź z opiekunami. A dzięki temu mogą poznawać świat – w pierwszej kolejności właśnie przez dotykanie – piersi, smoczka, ciała rodziców, kocyka, zabawek… Wszystkie te bodźce będą nowe, dlatego warto zadbać o to, by pomóc noworodkowi zaadaptować się do otaczającego go środowiska.

Jak możesz wspierać rozwój zmysłu dotyku po urodzeniu?

Jeśli tylko jest taka możliwość w szpitalu spróbuj poprosić o umożliwienie Wam kontaktu skóra do skóry przez 2 h po narodzeniu. Jeżeli jednak stan mamy na to nie pozwala (np. po cięciu cesarskim), to przytulać do torsu może też tata. W niektórych szpitalach istnieje możliwość kangurowania nawet wcześniaków aż do dnia wypisu, ponieważ badania wykazują, że dzięki temu wykazują one lepszy stan ogólny zdrowia. Poza tym przytulanie noworodka jest po prostu miłe i przyjemne również dla rodziców, bywa wsparciem profilaktyki depresji poporodowej. Zadbajcie o kangurowanie także przez kilka tygodni po porodzie. Korzystajcie J

Czy wiesz, że dzieci masowane codziennie przez rodziców odczuwają mniejszy niepokój i stres? Udowodniono, że wtedy maluchy lepiej śpią, mają lepszy nastrój i są bardziej uważne.  Poza tym masaż przynosi ulgę w problemach trawiennych oraz wspiera odporność.  Z kolei rodzice masując, uczą się zwalniać ruchy w trakcie pielęgnacji, oswajają się z niemowlakiem i poznają jego granice. Zaleca się, by zacząć masaże od 6. tygodnia życia. Możecie poznać tajniki np. masażu Shantala lub po prostu dotykać dziecko ciepłymi rękoma, mówiąc lub śpiewając do niego.

To kąpiel nastawiona na pozytywne i przyjemne odczucia dziecka, a nie odhaczenie zadania na checkliście. Zadbajcie o odpowiednie warunki (temperatura wody, pomieszczenia, czas, światło), spróbujcie różnych pozycji do kąpieli, ilości wody, miejsca kąpieli, dostosujcie ruchy. Jednym słowem: poznajcie, co lubi Wasz niemowlak. I pamiętajcie, że pierwszy kąpiel to nie jest konkurs – i Wy i Wasz maluch uczycie się nawzajem.

Wykonując codzienne czynności pielęgnacyjne, spróbujcie wyobrazić sobie, jak może czuć się dziecko. Wiele podpowiedzi, jak podnosić, przewijać czy odkładać niemowlę ze zrozumieniem jego potrzeb znajdziecie u fizjoterapeuty dziecięcego.

Pamiętajcie, że zmysł dotyku w momencie narodzin jest ze wszystkich najlepiej rozwinięty. Postarajcie się dobierać aktywności i zabawki zgodnie z rozwojem malucha tak, by któryś z kanałów zmysłowych nie miał bodźców dostarczanych zbyt dużo lub za mało. Zadbajcie o otoczenie niemowlaka, by nie przytłaczało bodźcami, ale jednocześnie stwarzało możliwości rozwoju.

To takie dostarczanie różnorodnych bodźców dotykowych przy okazji codziennych aktywności, np.: dotykanie maty, brody taty, oliwki, dywanu itp. Aby dziecko miało możliwość spontanicznego zbierania wrażeń dotykowych, warto choć raz na jakiś czas zdejmować dziecku skarpetki, czy spodenki.

Oswajanie różnorodnych bodźców dotykowych to długi proces. Z czasem zaczniecie zauważać, jaki rodzaj dotyku, siłę nacisku, czy faktury preferuje Wasz maluch. Może zdarzyć się tak, że na niektóre formy dotyku dziecko będzie bardziej wrażliwe (np. nie będzie lubiło nosić ubrań z jakiegoś materiału) albo z kolei będzie się domagało wielu konkretnych bodźców, żeby poczuć dany rodzaj faktury. Warto wówczas skonsultować się z fizjoterapeutą lub terapeutą integracji sensorycznej. Jedno jest pewne: zadbajcie o czas na różnorodne formy dotyku, bo niemowlęta rozkwitają dzięki wielu możliwościom kontaktów fizycznych z dorosłymi.

Bibliografia:

Charezińska A., Szulc J., Sensoryczne niemowlę, Warszawa 2019.

Eliot L., Co tam się dzieje? Jak rozwija się mózg i umysł w pierwszych pięciu latach życia, Poznań 2003.

Skrypt ze szkolenia Dotyk i Więź, kurs instrukorski Masażu Shantala Plus, Gdańsk 2020.

Karolina Rusinowicz

neurologopedka, surdologopedka, instruktorka Masażu Shantala Plus, terapeutka Empathy Dolls, Promotorka Dobrego Startu Dziecka w trakcie certyfikacji. 

Instagram: @logopedkapoleca 

tel: +48 661 327 620