Kwas foliowy – niezbędna witamina przyszłej mamy!

Kobietom w okresie przedkoncepcyjnym, ciąży czy połogu przypomina się cały czas, by spożywały foliany i regularnie badały ilość kwasu foliowego.

Dlaczego to takie istotne?
Jakie właściwości i funkcje spełnia kwas foliowy?
Gdzie można znaleźć naturalne jego źródła?
Jaka jest jego zalecana dawka?

Prawidłowy sposób odżywiania stanowi bezpośredni czynnik, który odpowiada za utrzymanie dobrego samopoczucia i stanu zdrowia. Polega on na systematycznym dostarczaniu odpowiednio zbilansowanych składników odżywczych, a negatywne skutki mogą pojawić się zarówno w wyniku niedoboru jak i nadmiernej ich podaży. Do składników diety, których najczęściej dostarczamy w niedostatecznej ilości, należą foliany.

Nazwa „foliany” obejmuje grupę związków zaliczanych do witamin z grupy B. Kwas foliowy (inaczej witamina B9, kwas pteroilomonoglutaminowy) jest najbardziej utlenionym związkiem folianów, mającym ogromne znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania nie tylko organizmu matki, ale także dziecka. Organizm ludzki nie potrafi go sam wytwarzać, dlatego istotne jest dostarczanie tego składnika wraz z pożywieniem i suplementami.

Niedobór kwasu foliowego w diecie może doprowadzić do szeregu powikłań, takich jak:

– zaburzenia rozwoju układu nerwowego dziecka, a w następstwie między innymi do rozszczepienia kręgosłupa, przepukliny mózgu i rdzenia kręgowego oraz bezmózgowia;
– spowolnienie syntezy DNA i właściwego podziału komórek;
– niedokrwistość megaloblastyczną;
– zwiększenie ryzyka pojawienia się stanów depresyjnych, lękowych, bezsenności, problemów z pamięcią;
– osłabienie wchłaniania składników odżywczych z przewodu pokarmowego;
– niewłaściwą masę urodzeniową dziecka;
– zwiększenie ryzyka poronienia.

Aby zapobiec powstaniu wad wrodzonych należy zapewnić odpowiednią podaż kwasu foliowego na trzy, do sześciu miesięcy przed planowaną ciążą.

Już w okresie przedkoncepcyjnym powinno się zwrócić uwagę na produkty, które zawierają duże ilości tych składników. Dostępność folianów w żywności jest całkiem spora. Znajdują się one zarówno w produktach roślinnych jak zwierzęcych. Do najbogatszych roślinnych źródeł folianów należą: zielone warzywa, takie jak brokuły, brukselka, szpinak, jarmuż, kapusta włoska, szparagi czy sałata. Dużą ilość kwasu foliowego zawierają również nasiona roślin strączkowych, m.in.: groch, fasola. Spośród produktów zwierzęcych zdecydowanie przodują podroby, szczególnie wątróbka (najlepiej drobiowa, wołowa i cielęca). Warto dodać, że sposób przygotowywania składników, ich obróbka ma ogromne znaczenie na ilość folianów, ponieważ są to składniki o bardzo dużej wrażliwości na temperaturę, tlen, promienie słoneczne czy jony metali (miedzi, żelaza). Jeśli to tylko możliwe, należy spożywać produkty w postaci surowej lub po krótkiej obróbce termicznej. W przeciwnym razie straty tego składnika mogą wynieść 50-80 %.

Oprócz naturalnego spożywania witaminy B9 nie należy zapominać o dodatkowym „wspomaganiu”, czyli suplementacji.

Ogólne zalecane spożycie folianów dla osób dorosłych wynosi 400 μg/dobę, a dla kobiet ciężarnych wzrasta do 600 μg/dobę. Przyjmowanie kwasu foliowego powinno trwać do końca drugiego trymestru ciąży. Warto zaznaczyć, że kobiety otyłe w ciąży powinny przyjmować większą dawkę kwasu foliowego, ustaloną z lekarzem ginekologiem.

Podsumowując, z uwagi na ważne funkcje, jakie pełni witamina B9, w celu zapobiegania jej niedoborom istotne jest zwrócenie uwagi na spożywanie produktów naturalnie bogatych w witaminy z grupy B i kwas foliowy bądź też wzbogacanych tą witaminą (produkty fortyfikowane). W przypadku kobiet w ciąży i w okresie rozrodczym, celowym zabiegiem jest także suplementowanie codziennej racji pokarmowej syntetyczną formą kwasu foliowego.