Wpływ aktywności fizycznej na płodność kobiet

Wzrost otyłości i związanej z nią zachorowalności jest obecnie jednym z największych wyzwań dla zdrowia publicznego. Kobiety stanowią grupę wysokiego ryzyka przyrostu masy ciała z towarzyszącym wpływem na metabolizm, układ sercowo-naczyniowy, rozrodczy i zdrowie psychiczne. Regularna aktywność fizyczna ma fundamentalne znaczenie dla zdrowia i dobrego samopoczucia, zapewniając korzyści ochronne w całym spektrum zdrowia kobiet. Prekoncepcja, ciąża i wczesny okres poporodowy stanowią odpowiednie okna do zaangażowania kobiet w regularną aktywność fizyczną w celu optymalizacji zdrowia i zapobiegania przybieraniu na wadze z dodatkowym potencjałem przenoszenia zmian zachowań na dzieci i rodziny. Niniejszy przegląd podsumowuje aktualne dowody na rolę aktywności fizycznej kobiet w odniesieniu do prekoncepcji (niepłodność, terapia wspomaganego rozrodu, zespół policystycznych jajników, zapobieganie przybieraniu na wadze i dobrostan psychiczny), ciąży (zapobieganie nadmiernemu przybieraniu na wadze podczas ciąży, cukrzycy ciążowej i stanu przedrzucawkowego, wyników porodu i noworodka) i poporodowego (laktacja i karmienie piersią, zatrzymanie masy ciała po porodzie i depresja). Korzystne wyniki potwierdzają znaczenie regularnej aktywności fizycznej.

Rola aktywności fizycznej przed poczęciem

Badania Mahoney i wsp., przeprowadzone w grupie kobiet z PCOS, ukazały wagę zapewnienia poradnictwa dietetycznego i roli aktywności fizycznej w poprawie zdrowia ogólnego i zdolności reprodukcyjnych. Sugerują, że zwiększenie aktywności fizycznej może przyczynić się do redukcji masy ciała oraz polepszenia regularności cyklu menstruacyjnego. Ponadto wyższy poziom aktywności fizycznej związany jest z niższym ryzykiem niepłodności owulacyjnej. Możliwe jest, że wzmożenie aktywności fizycznej, z jednoczesnym utrzymaniem właściwej masy ciała, poprawia owulację i płodność kobiet, poprzez zwiększenie wrażliwości na insulinę. Aktywność fizyczna zdaje się pozytywnie oddziaływać na płodność otyłych kobiet, gdy jest połączona z redukcją masy ciała. Niemniej jednak zbyt intensywne ćwiczenia mogą negatywnie wpłynąć na równowagę energetyczną organizmu i rzutować na układ rozrodczy. Tymczasem praca Wise i wsp. wykazała, że dynamiczna aktywność fizyczna była związana z obniżoną zdolnością zajścia w ciążę, z wyjątkiem kobiet z nadwagą i otyłością (BMI ≥ 25 kg/m2 ), u których umiarkowanie zwiększała możliwość zajścia w ciążę. Natomiast umiarkowana aktywność fizyczna była związana z niewielkim wzrostem zdolności do zajścia w ciążę wśród wszystkich badanych i nie wykazano jej szkodliwego wpływu na płodność.

Aktywność fizyczna w trakcie ciąży

Aktualne zalecenia dotyczące aktywności fizycznej opierają się na ogólnych zaleceniach dla zdrowych osób dorosłych. American College of Obstetricians and Gynecologists zaleca 20–30 minut umiarkowanej aktywnośći fizycznej o umiarkowanej intensywności przez większość lub wszystkie dni tygodnia, o ile nie ma przeciwwskazań.
Przeciwwskazaniami do ćwiczeń są m.in. choroba serca lub płuc, niewydolna szyjka macicy, ciąża mnoga z ryzykiem przedwczesnego porodu, utrzymujące się krwawienia w drugim lub trzecim trymestrze ciąży, łożysko przodujące po 26 tygodniu ciąży i stan przedrzucawkowy.

Aktywność fizyczna po porodzie

Laktacja i karmienie piersią – umiarkowany a nawet intensywny wysiłek nie wpływa ujemnie na jakość i objętość mleka matki, pod warunkiem utrzymania odpowiedniego spożycia pokarmu i płynów, przy kalorycznym koszcie karmienia piersią szacowanym na ~600 kcal/dzień.
Zalecenia obejmują karmienie piersią przed wysiłkiem fizycznym, odkładanie piersi karmienie do jednej godziny po wysiłku fizycznym lub odciąganie pokarmu, jeśli to konieczne, w przypadkach, gdy niemowlęta są zaniepokojone karmieniem bezpośrednio po ćwiczeniach matki.

Obserwacje sugerują, że aktywność fizyczna może korzystnie oddziaływać na zdrowie i zdolności reprodukcyjne oraz zapobiegać problemom niepłodności, związanym z zaburzeniami owulacji. Pomagają także zachować dobre samopoczucie przyszłej mamy w trackie ciąży jak i zredukować masę ciała po porodzie.
Jednak zawsze warto rozważyć i dostosować intensywność ćwiczeń do aktualnego stanu zdrowia!

Martyna Rost
Dietetyk kliniczny, sportowy, magister psychodietetyki

Autor Bloga FITmeansEAT